Design Thinking olarak bilinen, dilimize “Tasarım Odaklı Düşünme” olarak geçen kavram, günümüzde tasarımcılara kesin sonuç veren bir yaklaşımdır. Hangi alanda olursa olsun bir tasarım; o ürünün-tasarımın kullanıcısı, izleyicisi için oluşturulmaktadır. Bu amaçla, kullanıcı tasarım sürecinde ne kadar yer alırsa o kadar başarılı bir sonuç elde etmek mümkündür. Bu durum 1950’lerde yavaş yavaş kendini ön plana çıkarmaya başlamıştır.
Giriş
1950’li yıllardan günümüze gelen ve şimdilerde daha sık değeri anlaşılan bir kavram var; Design Thinking. Bir diğer adıyla Tasarım Odaklı Düşünme, çok farklı meslek dalları için anlam ifade edecektir. Tabi ki bu meslek dallarının başında mühendislik, yönetim sistemleri, ürün tasarımı, görsel tasarım gelmektedir. Ancak bu yazımızda biz daha çok, görsel ve grafik tasarım üzerinden tasarım odaklı düşünmeye bir bakış atacağız.
Tasarım Odaklı Düşünme Nedir?
Tasarıma, ürün geliştirmeye, grafiksel, görsel eylemlere ilgi duyan çoğu kişi, ister amatör ister profesyonel olsun, tasarımsal düşünme kavramlarını duymuştur. Bu kavramlar arasında, kendine has ilkeleri olan, bir ürünün ortaya çıkışında tasarımı gerçekten canlandırabilen bir sistem bulunmaktadır. Yani tasarım odaklı düşünme, tasarımcılar için düşünce sistemine giden yoldaki bir rehberdir. Hatta tasarım sürecindeki bir metodolojidir. Yani süreç boyunca tüm metotlar denenmekte, tartışılmakta ve ortaya çıkabilecek en mükemmel, kusursuz tasarım çıkarılmaktadır. Doğal olarak bu sistemdeki temel parça kullanıcıdır. Tasarım odaklı düşünmede odak noktası her zaman kullanıcı ve onun fikirleridir. İşte tasarım odaklı düşünme sistemindeki ilkeler de bu fikirlerden oluşmaktadır.
Tasarım Odaklı Düşünmenin Faydaları
Tasarım odaklı düşünmenin faydaları elbette merak konusudur. Önemli olan, sistemin ilkelerini doğru adımlarla eyleme dökmektir. O zaman tüm faydalar tasarımcının ürününde kendisini gösterecektir. Tasarım odaklı düşünme sistemi ile bir tasarım sürecinde tasarımcının normal düşünme tarzı ile karşılaşılmaktadır. Bunun nedeni empati gibi, fikir üretme, prototip hazırlama gibi aşamalarda tasarımcının, kullanıcı için oluşturabileceği en iyi ürünü ortaya çıkmaktadır. Tasarımcı, tasarladığı ürünle ve bu ürünün kullanıcısı ile ne kadar fikren yaklaşabilirse, o kadar kusursuzluk elde eder. Bu da tasarım odaklı düşünmenin en büyük faydasıdır. Doğru ürünü, doğru kullanıcı için tasarlamak kritiktir. Ayrıca her zaman fazladan fikir üretmek gerekir. Kalıpların dışına çıkarak her açıdan en uygun tasarımı sunabilmek diğer faydaları arasında yerini almaktadır.
Tasarım Odaklı Düşünmenin Önemi?
Neden tasarım odaklı düşünmeliyiz? Uzun zaman önce var olan bu kavram neden hâlâ günümüzde işlevini sürdüren bir sistem olmalıdır? Çünkü bir tasarım sürecinde en temel, basit fikirden en mükemmele doğru adımlar atılmalıdır. Bu da belirli bir düşünme stili ile ortaya çıkar. Bu sayede tasarım odaklı düşünme bize istediğimiz zaman karmaşık hâle gelmeden bir tasarımı oluşturabilmeyi sağlamaktadır. Bu sisteme ne kadar aşina olursak o kadar temelden fikirler, mükemmel bir kullanıcı dostu tasarım oluşturabiliriz. Bununla birlikte sistemdeki her ilke, her adım bize doğru düşünmeyi, kendi düşünce sistemimizdeki göremediğimiz bir yaratıcı detayı gün ışığına çıkarmaya yardım edecektir. Ne kadar çözüm odaklı, ne kadar kullanıcının faydasına yarayacak şekilde, gerektiği adımda temele inebilecek kadar cesur olabilmeyi tasarım odaklı düşünme ile gerçekleştirebiliriz.
Tasarım Odaklı Düşünmenin Aşamaları
Tasarım odaklı düşünme sisteminin kendi ilkeleri bulunmaktadır. Bu ilkeler ile yola çıkmak bir görsel tasarım sürecinde düşünceden gerçeğe yansımanın çözümünü verecektir. Tasarım odaklı düşünmenin aşamaları; empati, tanımlama, fikir üretme, prototipleme, test etmedir.
Empati:
Empati, bir tasarımcı için, Design Thinking sürecindeki en önemli adımdır. Bunun nedeni, tasarımı kendimiz için değil, kullanıcının faydası, zevki, hayallerini eyleme dökebilmek için yapıyoruz. Kullanıcının istekleri, ihtiyaçları, bu ürünü-tasarımı neden almak, kullanmak zorundalar, neden bu tasarım onlar için önem taşıyacak? Bu sorulara yanıt verebilmek için empati kurabilmeliyiz. Empati kurarken yine en temele inebilmeliyiz. Bir tasarımcı empati aşamasında kendisini kullanıcı yerine koyar. Yargılamadan, karşılıklı görüşmeler yaparak, yaşamlarının kesitlerine yoğunlaşarak onları gerçekten dinlediğimizi, tasarımı gerçekten onlar için oluşturduğumuzu aktarabilmeliyiz. Eğer bu aşama doğru atılan bir adım olursa, süreçteki tüm taşlar da yerine oturacaktır.
Tanımlama:
Tanımlama aşaması, tasarım odaklı düşünme sistemindeki bir diğer önemli adımdır. Bu adımda, empati aşamasında kullanıcıların hislerini, ihtiyaçlarını en doğru şekilde tanımlamaya çalışarak tasarımcı titizlikle çalışır. Bir ürünün tasarımındaki doğru tanımlama diğer adımları da harekete geçirecektir. Tasarımcıya yerinde bir tanımlama, gerçek bakış açısını sunacaktır. Bu bakış açısının ışığında tasarım ekibi konuya odaklanır, ilham alır, fikir üretim aşamasında çok sayıda değerli görüş ortaya atar.
Fikir Üretme:
Tasarım odaklı düşünme sisteminde elbette fikir üretme aşaması, asıl ürünün ortaya çıkışındaki temellerin ortaya atıldığı bölümdür. Özellikle bir prototip oluşturabilmek adına bu aşamadan faydalanılmaktadır. Her açıdan değerlendirme, her fikrin üretildiği ve üzerinde durulduğu bir aşamadan bahsetmekteyiz. Ekipteki herkesin fikri önemlidir. İyi veya kötü şeklinde adlandırmadan sadece fikirler dinlenmektedir. Akla ilk gelen, kullanıcı bakış açısından bakılarak üretilmiş olan fikirler sonraki adımlar için tasarımı oluşturacaktır.
Prototipleme:
Bu aşama belki de tasarım odaklı düşünme sistemindeki tüm yaratıcılığın açığa çıktığı aşamadır. Aynı zamanda en eğlenceli kısımdır. Bu aşamada, önceki adımlarda, tasarım fikrinde herhangi bir hata varsa rahatlıkla görmek mümkündür. Fikir denemesi, eyleme dökülmüş hâlinin kontrolü için en ucuz yollu, basit düzeyde ve hızlı, pratik bir şekilde deneyimlenmesi için şarttır. Tek bir prototip yeterli değildir, şart da değildir. Her zaman daha fazlası olabilir, yeni fikirler ışığında yeni prototipler hazırlanabilir. Bu parçalar tasarımcının eseri olmayacak, kalıcı bir ürün değil, bu nedenle pratik bir şekilde her zaman bir diğerine geçmek mümkündür. Ta ki, test aşamasında kullanım için en doğrusu bulunana kadar. Kullanıcı için en gerekli olan parçaya geçilene kadar.
Test Etme:
Test etme, tasarım odaklı düşünmenin son adımıdır. Bu adımda oluşturulan prototipler aracılığıyla kullanıcılardan geri dönüşler alınmaktadır. Böylelikle, tüm tasarım sürecinde oluşan hatalar net bir şekilde ortaya çıkacaktır. Çözüm odaklı çalışmanın en temel adımlarından bir tanesi test etmedir. Oluşturulan tasarım, ürün ne olursa olsun, bu ürünün kullanıcısı gerçek fikirleriyle tasarımdaki eksiklikleri, açıkları belirleyebilecektir. Bu da tasarımcıya, tasarımı en kusursuz hâli ile ortaya çıkarmasını sağlayacaktır. Bir bakıma, matematikteki sağlama işleminin görsel tasarıma aktarılmış hâli olarak düşünülebilir. Test etmede bir adım geri gitmek doğal bir süreçtir. Bu nedenle hiçbir tasarımcı açısından kötü algılanmamalıdır. İlerde tasarımda ortaya çıkabilecek tüm süreçler, aşamalar elenmiş olmaktadır.
Tasarım Odaklı Düşünmenin Başarılı Örnekleri
Tasarım odaklı düşünmenin başarılı örnekleri arasında, dünyaca ünlü pek çok marka, tasarım vardır. Hepsi de geçmişten günümüze gelen veya son birkaç yılda ortaya çıkmış tasarımlardır. Örneğin; Apple ve AirBnb.
Apple: Oldukça eski bir kuruluş olan Apple günümüzde dünyanın en önemli, yüksek cirolu firmalarındandır. Tasarım odaklı düşünmede rahatlıkla karşımıza çıkan bir markadır. Apple tasarımları her daim kullanıcı odaklı olmuştur. Kullanıcının günlük yaşantısına, sosyal ve iş hayatı ihtiyaçlarına titizlikle yaklaşarak en iyi ürünü, tasarımı her geçen yıl hizmete sunmaktadır. Yapılan değerlendirmeler, testler, fikir üretim aşaması daima kullanıcı odaklı olmaktadır. Kullanıcı ile kurulan empati günümüzde hâlâ pek çok üründe Apple markasının bir numaralı isim olmasının nedenidir.
AirBnb: Bu marka bilindiği üzere yeni bir tasarımdır. Yaklaşık olarak 15 yıldan beri hizmet sunmaktadır. İnsanların kendi ülkelerinde ya da yurt dışı seyahatlerinde konaklama ihtiyacını ilginç bir hizmet servisi ile gerçekleştirmektedir. Başlarda iflasa sürüklenen bir marka iken, tasarım odaklı düşünmenin en başarılı örneklerinden biri hâline gelmiştir. İnsanların ihtiyaç ve isteklerine, fikre odaklanmalarını sağlayarak daha bilinçli bir şekilde ilerlemişlerdir. Daha kaliteli fotoğraflar, daha bilinçli ilanlar, daha güvenilir hizmet anlayışı ile şu an AirBnb firması tasarımın en dâhiyane örneklerindendir.
Sonuç
Tasarım odaklı düşünme sürecinde sonuç olarak her zaman kullanıcı merkezli yaklaşımla tasarımı oluşturmak önemlidir. Empati kurmak, çok araştırmak, bolca fikir üretmek, her alanda, farklı bakış açılarıyla yaklaşmak şarttır. Tek fikirli düşünce üzerinden değil, her zaman farklı açıları yakalamak önemlidir. Böylece kullanıcının ihtiyacı olan doğru ürünü tasarımda yakalayabiliriz. Apple, AirBnb, Netflix, Starbucks ve daha pek çok görsel tasarımda karşımıza çıkan markalar her zaman tasarım odaklı düşünme sistemiyle gelişmekte ve kazanmaktadır. Kullanıcının ihtiyacı ön planda tutulmalıdır.
Ayrıca bu yazıyı beğendiyseniz Grafik Tasarımda Denge Unsuru başlıklı yazıma da göz atabilirsiniz.
Oldukça faydalı bir içerik. Teşekkürler…